ABCDEFGHIKLM
NOPQRSTUVW
! XYZ ? fiffltß
abcdefghijklmnopqr
fstuvwxyz 1234567890
ABCDEFGHIKLM
NOPQRSTUVWXY
Eddig a lipcsei Anion Jansonnak
lulajdonitoll betüsorok
a Frankfurt am Main-i
D. Stempel betüäntöde
»Klassische Schriften« cimii
kiadránvábói
Croat Canon Romein
Aie endo ni с a Cttte
• • • • • •
ZfffiflttlAOU
abcdefghijklmnopqrfst
uvwxyz &i2yqy6q8g о
Valójában ez a tipus a magyar Tótfalusi Kis Miklós miive. 1942-ben ismeretessé vòlt Magyarorszàgon
Tótfalusi Kis Miklós amszterdami betümintalapjának еду példánya, amelyet Szentkuty Pài tett közze.
Ez a betüminlalap késôbb eltünt. 1959-ben Haiman György leite meg az értékes dokumentum
e példányút az Országos Levéltárban, a Hatfaludi család archivumában. Az itt eredeti méretben
bemutatott mintalap alapjän holland nyelvü magyarázat olvasható: »Ha bárki matricákat vagy betüket
óhajt ezekböl a tipusokból, amelyeket Kis Miklós újonnan metszett, forduljon a fent nevezett
mesterhez, aki Amszterdamban él az Achter ßurgwalon«. Ezen a lenyomaton tizennégy méretben
találhatunk antikvát és kurzivot, egy fokozat zsoltárliangjegyet, görög s héber lipusokat. A Stempel-féle
»Janson«-nak nevezett antikvák ny о ma tai és e betüminlalap betüsorainak osszevetése titán
kétségtelenül megállapithaló, hogy ezek a tipnsok az eddig Janson-antikvának nevezett betük
eredeti ráltozatai. s alkotójuk a magyar Tótfalusi Kis Miklós
ac benedictio, in fé¬
cula feculorum.
Groot Canon Curfiv
Intramus mundum Ipfe quidem er at ab aeterno
• ri* injè ас per fefatis beatas,cm
autore, mnaDltamU nihil omnino ad complement
arbitro derelinq ui~ tum omnimodae beatitudini^
• j • r * deßderaretur;propofuit nihi-
mus J Ufll Ce iummo lomìnus ante tempora fécula-
ilio numine; cui tri- riajecundum merum bene--
i I 1 placitumfuum alias etiamna
DUUntOr laus 1ІОПОГ turas certo temporeproducee
Parangon Romein
Itaque dum oportunum cen-
fuit, vocavit ipfe ea quae non
erant, ftiteruntque fe illico
ad nutum vocantis potentem
unumquodque fecundum fe
riem fu am, absque mora; ad-
eo ut numero dierum non ul
tra fenarium impenfo, in.
fam hanc mundi machinam
cum omni fuo ornatu ac pie
nitudine Gonfummatam cer-
neres.
Parangon Curf
Bum itaque oportunum cenfuitt
vocavit ipfe ea qu
cantis potentem sine mora ; adeo
ut numero dierum non ultra fern
rium impenfo, immensam hanc
Intrcimus mundum au
tore, incolimus arbitro
deserimus indice fum¬
mo ilio numìne\cui tri-
buuntor laus, ac bene¬
dict io, in fécula feculo¬
rum : атещ amen.
Clein Canon Romein
Dominus ille omnium
liberrimus, fumine bo-
FLUS fumme potens ium- mandi machinam cumomni fuo
me fapiensjn quemnul-
. f. 7х tn.ni гргпр.геч
la cadit mutano aut con- „. Text Romein
! ! . Dignum re vera admiratione opus,
VerSlOlllS ObumbratlO, a tantopere fuperans captum huma
quo per quemin quem "um>ut permuitihom¡num,&n qu
^ Г . ^ , dem fapientes habiti mundum mere
omnia,in quo nos etiam atum putarent æternumque pronuii
vivimus movemiir & lu tiarent¡cumpemtusnequirentium
ne rationis per lcrutari & eruere,qu>
mUS - mmmenelanann tandem modo, quibusmachinamer-
ciein canon Curf tis, qua vi aut arte tam incomprehea
Dominus ille omnium liber- flbllls .tam decenter ordinata atqie
' \ ornata moles e mhiloeducipotuert
nmus, ummebonus, fumme Teucra*
J r ' r • * Dignum revera admiratione opus, n
potens, &Jummè Japiens, IH tantumfuperanscaptumhtmar ' t
quemnuìla caditmutatio vel .
-1 /••##• ' tl' mun“um mer e atum putarent, cet ¿
COnVerjlOntS ObumbratlO *, et numque prommtiarenf, cumpenitus e
qmferquemmpmmoia,
IH CtUO nOS ettam ѵіѵітш то- namentìs, tam incomprehenfibilis,tcfyi
j . л //7* • de c enter ordinata at que urnam
vemur&sumus. Adfllgl enthilopotuent edaci.
Afcendonica Ro m Auguftin Romein
Ipfe quidem erat ab aeterno lili nihilominus contra, qui magis fobre
- г ^ г г • i _ • ratiocinatifunt,agnoveruntinipfoetian
m le aC per le latís beatllS^CUI gentilifrno, ubi nullum fupernaturale In-
nihil omnino ad complemen
tum omnimodae beatitudi- ginisprimordiajlongequemagis 11 guile
• i*i r • rum divinarum cogmtionem e diviteu-
ms desideraretur, propoluit crarum fcripturarum penu deprompfe-
nihilominus ante tempora fe ^¿^?S3XïtSffi!Ldc“,,‘
fulana , fecundum merum
beneplacitum fuum , Ut alias cinatifunt, agnoveruntm ipfoettam gentUis
А то,ubi nullum fupernaturale Jplenduit lumen
etiam naturas certo tempo- quodumverßm ; yoc fuum alienando habueñt
, •• a . ■ л ^ «.aa л Аааамалаа/fa /*. /а Л а4а*
re produceret.
Mediaen Griex
K%ióv èçi to dpv'iov то e
ка) ігаѵ кт'кг/ла о èçiv h tu ураьи, ка) èv тіі yîj
ка) ѵтокати rij? yiji, ка) stri тці §xÀcioTÌji a
ка) та èv аѵтоі; тгаѵта} цкькга XéyovTxs. Tw xa-
Ьѵціеѵй В7г) т5 9роѵн ка) tu áfviu v¡ tvXoyía ка) £
Tifiti ка) ц Yó^a ка) то кратоі е’и rv'î ai uvas aiúvuv
* 4 Parangon Hebræus »
7« »7 ЮЗ 7int3 У?
0»П
"jtrnp nm
»заа прл 7n
Auguftin Hebr
yann 3*i3 і7рпэ D’nStf uin
l’itgn 90ЗЭ пзпп ! y&p nnq
jhx’jn ’j;^s 'эглпіа’л кипаі
П yiïb rjS : TOp njj ’jTIXDI1)
ab ’лк’е'у I'rya yini ’лкап
" qaäjup лэ t л ллалі рль*л|^
Garmont Hebr
п лох“іП : ’йк ’:логѵ «опэі 'пЬЬіп pwi-tri
V va * •* I • * * : >“ viiv : ** : * Л т > і T ; I ••
3 ’^СЭПП : ’^“Гіл лрэп ОЛрЗІ ЛІррЗЛМЛ
iy^otíln : ирЗЗЛ nnpRÌ ЗІ]Ю
о ѵрзэ злол : л’зл лір^ тфуг\ ппоер
:лто ’Л^Г"?эі ’коло
I •• t J — I • т: Лтт-:-
Begeert iemandt Af-ílagen of Matryzen van deeze Letters, nu eerft geineden door Nikolaas Kis, addreífeere zieh aan den voorn. Meefter, woonende t’Amfter-*
dam, op d’ Achter Burg-wal, over de Brouwery van de Zwaan, ten huize van Warner Warnersz. zal de zelve voor een redelyke prys bekomen.
Anguftin Curs
Lange âutem magts й, qui rerum divinarum
cognìtumem e divitefacrarum fcrtyturarm pe¬
nu deprompserunt ,quorumve animi rum natura
folum, fed gratia etiam limine illustrati sunt,
articuhm mter credendosele condito mundo in-
dubitatum habent•
Mediaen Romein
Profeto non immerito, necabiurde autin-
c on veni enter nominare licet mundum hunc
theatrum divinarum virtutum, acperfeftio-
num;in quo creator ipfe luculenter fpe&an-
dam proponittum æternitatem fuam, turn o-
mnipotendam,
tumincompreheniibilem iàpientiam ac omni-
feientiam, tum bonitatem, tum denique omni-
praefentiam ,immenfitatem, reftitudinem, iuítí-
tiam,fan61itatem,mifericordiam; imo omnium
perfeÈlionum, atque omnium eorum, quaecun-
que concipiuntur diuinae naturae quadrare, bo¬
norum cumulum ac thefaurum.
Mediaen Curs
Prof e fio non immerito, ne с ab fur de aut inconveni¬
ent er nominare pofsumus mundum hunc theatrum
divinarum virtutum acperfefiìonum jn quo ut cre¬
ato ita confi rvato, creator ipfe luculenter fpefian-
dam proponit tum cetemitatem fuam , tum poten-
tiam omniapervadentem.
tum imperfirutabilem fapientìam ac omnifeienti-
ampum bonitatem, tum denique omniprsfentiam,
immensi t at em, reffitudinem, mifèrie ordiam fanflì-
tatem-timo omnium perfettionum,atque omnium eo¬
rum, quscunque concipiuntur diuina natura qua¬
drare, bonorum cumulum ac thefaurum.
Defcendiaen Romein
Ne vero iplendidum hoc amplisfimumque thea¬
trum, vel,utitadicam, amphitheatrum, aäusque in
eo produci foliti, nec non feenarum miraculofæ al¬
terations fuis carerent fpeöatoribus, provida ea-
dem prima caufa abunde profpexit; creavit enim fi-
bi imprimis coeleftem quafi familiam, mentes nimi-
rum leu fpiritus illos invifibiles, excellentibus intel
leftus ac voluntatis facultatibus præditos, amplis-
que viribus, quos angelos dicimus.
qui infinita multitudine, (præter illos, qui cito fernet
ipfbs a bonis per apoftafiam fepararunt, eoque in ima
tartara praecipitarunt,) tanquam totidem miniftri, aut
intimi Шпипі Regis aulici, in fupernis collocati choris,
fpeculantur, fcrutantur.mirantur, laudant ac celebrant
opera creatoris,eique cumfumma alacritate miniftran
tes, indeíinenter gloriara ac magnitudinem tribuunt.
Defcendiaen Curs
Caterum ne jplendidum hoc amplisfimumque theatrum,
vel,ut ita ¿team,amphitheatrum, aäusque in eo produci
filiti, nec non feenarum miraculofa alter añones fuis ca¬
rerentfie&atoribus, eadem prima Caufa abundeprovidit-,
creava emmfibi imprimis coelefiem quqfifamlim,men-
trr*jm^rwr№Jeufpiritus illos invifibiles, tnfignibus intel-
lefius ac voluntatisfacultatibus pra ditos, amplis que vi¬
ribus, quos angelos dicimus ; qui infiperms (prater illos
qui cito fia bonis per apoßafianifepararunt, eoque in ima
tartara pracipitarunt, ) collocati choris, fite fiant, miran-
tur, laudant opera creatorìs,eìque cum jfùmma alacritate
miniftarntes, indefinenter glortam tribuunt.
Garmont Romein
In altera amphitheatri parte in terra conftirutushomoeft,
conftruftus ex anima & corpore,illâ angelorum.hòc ani-
malium brutorum naturse iimilis; de ccelo data illa , hoc "
fumptum ex terra, ut utriusque particeps & incoia exifte
ret, propter corpus in terra ad tempus nabitaret, propter
animam tandem furfum in coelos migraret- In eum finem
conditus ad imaginem Dei eft,in integriate,eximia intcl
leflusfapientia& reftitudinevoluntatis: utque & corpore*
vit* bono&excellentiæ fatconfultum eßet,in amœnifsi-
mo conftitutus horto eft,ubi nihil vel adufumvelad deli¬
cias ipii de(ideraretur;utpote quum naftus fit etiam domi-
nium in cæteras omnes creaturas corporeas-
Garmont Curs
In altera amphitheatri parte in terra conjtitutus homo eß
conßruilus ex anima ¿f corpore, illa angelorum, hoc anima
lium brutorum natura fimi lis-, de eoe lo data iUa,boc fum¬
ptum ex terra,ut utriusque particeps ¿fincóla exifleret-,pro
pter corpus in terra ad tempus habitar et,propter animam
tandemjitrjum in coelos migrar et- In eum finem conditus
ad imaginemipfiusmet plafmatoris Dei efl, in integritate ,
eximia intelleilusfapientia ¿f reélitudine voluntatis-, utque
¿f corporea vita bono ¿f excellencefat confultum foret, in
amoenisßmo conflitutus borto eß ,ubi nihil,tam ad ufum
quam ad delicias ipfi deefset nafío adhac dominium in ali¬
as omnes creaturas corpóreas ■
Bufgois Romein
Nec tamen ftatus irte præiêns, fads licet fplendidus & felix, ulri-
mus hominis finis erat, & fummum bonum , quo altius afpirare &
tendere nec expediret, nec fas effet, aut ex quo cafus ipfi in deteri-
orem datum obringete non poffet ; fed erat via ad quaerendum &
confequendum bonum perfeftius , vitam meliorem & ftabifiorem :
in qua tamen via fi retrorfum verfus a propofito fibi feopo recede-
ret, contrarium bono malum, eique fummo fummum, vit* mor¬
tem, beatitudini miferiam infmitam reperirei .
Nimirum creator , qui nemini quicquam debebat, potefta-
temque liberrimam in lutum, ex quo quid fingebar,nabebat
in ftatu primo utriusque generis creaturarum rationalium,
angelorum nempe & hommum, reliquit locum explorationi
perfeftæ eorum obedientiæ , ad quam fufficientibus utros-
BrevierRom
Sed éece quid faSum ! ceddeniQtuterque ; dilpad tamen tetti & event* •
Ceciderunt angeli ex parte, nun quam amplia» refiirte£hm ; ceddit huma-
11ШП genus totum ш capitefuo parente pnmo, tanquam trunco ramo rum о
mmùra, orturn cjondeiomturonim ; ita tamen, ut copia ei daretur reiùx-
gendi&ex parte deraûo effet reiurre£hinimpcæteris in laphiiuo manfiirij
& perituris. Sic videe quam mirabiliter,ihipenda6c impervia nobif via pro¬
cès it proc eduque creator, íecundum multiplicem íapientiam íuam, in dii*
penfatione grauae ac juíHtiae lîiæ,circa utramque intelligentem creaturam,
ut merito exclames : o profundas dividas tum fapiendæ tum cognidonis
Peí! quam inlcrutabilia íunt ejus judicia; & ejus vue impctveftigiilçs!
Brevier Curf
Sed te ce quidfeilem ! Cecidenmt ut er que, ditpari tomenforte & evento-Gr-
eiderimt angeli ex parte, nunqvam amplias refirreduri ; cecidh humanum
genus'totum,m capite fiso, parente prime,tanquam trunco ramonan omnium
ortum exinde fort¡turorum-, ita tamen, ut copta ei daretur refurgendi, &* ex
parte defado ofiet refurredurum, cut eri s in lapsu fuo mqnfuris &perituris.
С»y- «i# Aar «««mi «■?«aLllla— a..-. J ^ . — * _ - - СПa ——— — —
mes : o profundas Jivitias tum fapientia tum cognitionis Veta quant huera-
tabiliafunt eius indicia, & tins via imperveßigakHes !
Colonel Rom
Sint vero licet vi*, feu aftiones Dei, earumque modi, menfurc, radones,
fcopi, & conncxiones, in mundo guoernando exercitx , & ab ipfo ante fé¬
cula décret* , impervefbgabiles homini, przfertim dum eft in ftatu lapfus
fui : nequáquam tamen Deus omnem voluntatero aÖionesque fuas ab ho¬
mme occulere voluit ; fed dementer largitus eft ei tum capacitatem , turn
media &occa(iones perveniendi ad cognitionem voluntatis fu*, qux vitam
eius dirigere debeat: ut convinci fa tis-fupcrque, etiam in tribunali confid¬
enti* fu* queat voluntarix inobedientix culpa is qui périt, & reddatur in-
excufabilis, dum rationem redditurus efl de omnibus fa&is fuis , in ex«
tre mo ilio & tremendo iudicii die,ut auferát mercedem fuam
Colonel Curs
Sint vero licet vite, fee actione s Dei, earamque modi? men far a - rottone t , fio pit
& connexiones, in mando gub cenando exercitayfrab tpfo ante ficaia decreta %ìm-
pervestigabiles bominiy prafertim dum est in fiata lapfus fui ; nequáquam tamen
Deus omnem voluntatem actionesquc fuas ab bomine occulere votaitx fed ciernen^
ter largitus est ei tum capacitatem , tum media & occafiones perventendi ad eog-
nitionem voluntatis fua% qua vitam eius dirigere debeat y ut convinci fatisfiper~
fue} etiam in tribunati cou/cientia fua queat voluntaria inobedieutia culpa is quo
Îtnty fy reddatur inexcufabilis dum rationem redditurus est de omnibus actions-
*s fuist in extremo ilio & tremendo iudicii die.
Nomparel Rom
Dedit enim ei imprimis legem naturz , infculptam cordis 8c confciendc e/us ra-
bulis, qu* diélat facienda vel fogienda , przfcribit mandatque bonum , reftum,
Juftum 8c honelhun; prohibet malum, pravum, turpe Se iniquum; inculcat Deum
creacorem, confervatorera,& benefattorem amanaum , timendum , colendum r
proximumque mucuo amore profequendum . Imo etiam in fcriptis eandem le¬
gem exhibuic tandem homini Deus , una cum variis liberi dominiifui placitis; H-
cer id quidem cum diferetione nationum . Ifta vero omnia minime terminabant
divinamcirca hominem lapium nutricarioncm, neque continebanr fummam gra¬
ti* , quam indulgere reo ipsi dementia Dei judids & Domini l*si pofset ; fed e-
rarit velar media ducentia ad feopum alium . monftrantia & commendantia ext
mium illud opus , quod opcrari Deus jam ohm conftituilset in фи bonum.
Nomparel Curf
Dum enim lex9 quali squalis, propter magnam natura humana corruptionem abfilu-
te impotent eßet ad liberandum ex pomiciali lap fu hominem , ad tollendum conde-
umattonis re atum, adque vitam beatam obtinendam, nibilque aliudin homme opera¬
ci poßet f nifi ut arguer et ipfum {ita mi feri a ac impotentia ;addidit divina benigni-
tas voluntatis fua gratiofa revelationem , promittcndo homini. ¿r vartis modis pri¬
mitas oftentando , tandemque reipfa in mundum dimitiendo falvatorem, anigemtum
nempe fuum, qui facrificio fuimet-ipfius perditum genus bumanum redimerei : qui
cum confummavißet per ob e di enti am & paßiones totum id , quod fui muneris erat,
in glortam fuam intravit, invitant mundum peccatis immer sum ad refipifcentiam
frfidem ; quam contumaciter respuentes , ¿r gratia falutaris oblationcm conte¬
mn entes aut negiigentes , a ter no, eoque borribiU mulct obit exit и .
Peerei Rom
Tu ifitur, о homo , cave, nebrutonun indar terr* affini obUrifcaru origina fíniique
Cui : evigila ex lethifero vanita tum mundana rum veterno , attoUe in altum oculo«, quaere
& cognofce faOorem cui & omnium . En habes ad hoc librum nature ,tot paginai in iniU
nitum expauG, potenter fervati, fapienterque gubemati mundi; quai auttor ipfo tot In.
fcripfit documenti!, camque manifeftii divinitatii fu* , ut nifi tu fponteoculoa claudcre,
teque in tenebrai abdere velii.vel palpando in Deum impingere, eumque offendere que-
as. Id fi non fatis , habe* etiam librum reveUtionii, a Deo ipfo in manus tua* traditum,
in quo fe tibí fat clare cognofcendum ipfe exhibuic, in fua natura, perfonis , operibu*.
inque fua de ftatu tuo volúntate; propofuic cibi bonum Se maliun , viam vit* Ss morti*»
ut hujui terrore pcrcitu* illam tibifequcndamfuidpiii.
Peerel Cur
ІптінЫ ira, malediOio, & extcrationis divina fiamma impie ¿r feeUratr vivrutibus ; faßt in
tempore, не atermnu persas , homo . ІпГонлі abtxtra in aures tuas lex divina , di flat, ferieque
inculcai intus cmficientia ; uvei ereD tun , dilige próximos , cole v irtutes, füge vitia, am-
P ledere vera animi fiducia fervatoris, qui ін redèmptionen mundi da tus eft, meri tum & gra-
tiem, ut ejus den judiéis m die novi firmo greti и fam audios fenteutiam. Incerta e fi bora mortiti
vigila, ne imparatimi te opprima?, appone rtnimum adcogitandun indesimnter de ifta vita tua
ruma ; cimmelia tua pone in loco tuto ; amove cor de terrtnis ; applica fupernis t cogita te hoc
in diverforio, in uumdo, temporarium duntaxat hofpitem efst, e* olio tibi, Ы patri am nempe
ver am properandum : utere bis, qua msntdtsdat, non finer e : labora, tanquam fiemptr vifli-
mr, vive quasi eros moriiumsne attrahe mortem, fed nec repello vet fuge adveuUmttm, и*
Ipfi te, necquicquam tergi verfant ea, trabas, non duca .
Defcendiaen Noöten
mitium,certaque
с a e am veritatem
imordia-,licet cir-
'allucinatt.
promovendi
Burgois Curs
Status tamen ijle prsjins, fatis licet fplendulus & felix , non e-
rat ultimus hominis finis, & fummum bonum , quo altius afpfare
ist tendere nec expediret, nec fas effet, aut ex quo cafus ipfi in de¬
ter iorem ft atum obtìngere non poffet {fed erat via ad quarendtim
if consequendum bonum per fi ctius, vitam meliorem if fiabiliorem
in qua tamen via fi retrorfum verfus a propofito fibi feopo recede¬
re t, contrarium bono malum, eique fummo fummum, vite mortem,
beatitudini miser iam infinit am reperirei . Scilicet creator, qui ne¬
mini quicquam debebat, poteflatemque liberrimam in lutum, ex quo
quidfinge bat, habebat, in fiat и primo utriusque generis creatura-
rum rationalium,angelorum nempe àf hominum, reliquit locum ex.
ploratìonì perfect e eorum obedientie-, ad quam Juffictentibus utros-
que donis fimul éf mandatis inßruxerat : quam ubi compleffent, illi
confirmandi inßatuJuo e ¡fent, ht promovendi etiam in fubìimiorem
beatitudinis graduiti